Return to site

Wakacje kredytowe - czy warto korzystać z propozycji banku

 

Zawieszenie rat a proces sądowy

Główne wątpliwości naszych Klientów dotyczą wpływu 'wakacji kredytowych' na toczące się procesy sądowe.

Poniżej w artykule odpowiemy na pytania:

  1. Czy skorzystanie z wakacji kredytowych ma wpływ na proces sądowy?
  2. Czy należy obawiać się aneksu do umowy?
  3. Jakie zagrożenia wynikają z takiej propozycji banku
  4. Kto korzysta na wakacjach kredytowych: bank czy kredytobiorca?
i zamieszczamy zestawienie ofert banków przygotowane przez Rzecznika Finansowego.

W naszej ocenie skorzystanie z wakacji kredytowych jest neutralne dla toczących się procesów przeciwko bankom.

 

Propozycja banków wymaga analizy przede wszystkim 2 kwestii:

  • wpływu wakacji kredytowych na dalszą obsługę kredytu, oraz
  • sposobu w jaki bank dokona ich rozliczenia.

Aneks kredytowy

Zaczniemy od kwestii, która budzi najwięcej emocji - konieczność zawarcia aneksu kredytowego.

Każde wakacje kredytowe / karencja w spłacie kapitału prowadzą do odroczenia terminu zapłaty części należności z tytułu kredytu.

Po zakończeniu okresu karencji bank albo

  • doliczy odroczone raty do salda kredytu, i nie zmieniając okresu kredytowania rozłoży ich spłatę na pozostałe lata spłaty, co spowoduje zwiększenie ich wysokości. Czy duże czy nie zależy od indywidualnych parametrów kredytu (okres spłaty, wysokość marży, kwota kredytu, kwota odroczonych rat)
  • doliczy odroczone raty do salda kredytu i zmieni okres kredytowania, utrzymując wysokość rat na zbliżonym poziomie.
  • zastosuje inne wariancje np. zwiększy saldo zadłużenia o część kapitałową raty, odsetki doliczy do pierwszej raty po okresie karencji, zmieni lub nie zmieni terminu spłaty kredytu.

Nawet jeżeli bank o tym nie pisze wydłużenie terminu spłaty kredytu musi się wiązać z zawarciem aneksu do umowy kredytowej. Wynika to wprost z przepisów prawa bankowego.

  • zgodnie z art. 69 ust. 1 pr.bank. bank oddaje środki pieniężne na czas oznaczony w umowie kredytu,
  • art. 69 ust. 2 pkt 4) mówi o tym, że umowa powinna zawierać termin spłaty kredytu.

Oferta wydłużająca okres spłaty kredytu

Wydłużenie okresu spłaty kredytu o 3 miesiące to zmiana terminu spłaty kredytu.

Tym samym, tam gdzie propozycja banku przewiduje wydłużenie okresu spłaty kredytu aneks powinien być zawarty.

Oferta bez zmiany okresu spłaty kredytu

Jeżeli oferta banku dot. 'wakacji kredytowych' nie skutkuje wydłużeniem okresu kredytu o okres wakacji/karencji to najpewniej bank nie będzie zawierał z kredytobiorcą aneksu. Po zakończeniu wakacji / karencji, prześle nowy harmonogram spłat, z nowym saldem zadłużenia i aktualną wysokością rat kredytowych.

 

Oczywiście możliwa jest sytuacja w której bank będzie chciał coś przemycić i ostatecznie w procesie 'ukryje' konieczność zawarcia aneksu, którego postanowienia będą zmieniały dotychczasowe brzmienie umowy.

Co jednak ważne:

  1. Żeby pozbawić kredytobiorcę szans występowania przed sądem bank powinien dysponować wyraźnym, jednoznacznym oświadczeniem kredytobiorcy w którym stwierdza, że zrzeka się roszczeń wobec banku. Trudno coś takiego przeoczyć w procesie wnioskowania o zawieszenie rat.
  2. Nawet gdyby przeoczyć takie oświadczenie, wydaje się, że nie budzi wątpliwości, że kredytobiorcy wnioskujący o zawieszenie rat co do zasady mają wyłącznie potrzebę zawieszenia rat na okres wysokiego poziomu kursu waluty obcej. Brak wyraźnego wyeksponowania takiego oświadczenia w procedurze wnioskowania o zawieszenie rat musiałoby być uznane za działanie rażąco sprzeczne z dobrymi obyczajami i w sposób podstępny wprowadzające w błąd.
  3. Czym innym jest zrzeczenie się roszczeń czym innym uznanie długu. Prowadzimy szereg spraw, w których Klienci zawarli aneksy restrukturyzacyjne lub inne, zawierające formułkę o uznaniu długu w określonej wysokości. W naszej ocenie nie stanowi to przeszkody w dochodzeniu praw z nieważnej umowy kredytowej, choć jest to złożone zagadnienie.
  4. Praktykami banków dotyczącymi wakacji kredytowych zajmuje się jednakże Rzecznik Finansowy, co daje nadzieję na to, że tam gdzie dochodziło do nadużyć miała miejsce interwencja (Rzecznik na podstawie analizy sporządził zestawienie ofert bankowych).

Wpływ wakacji kredytowych na dalszą obsługę długu

Bank odraczając spłaty rat, czy to całej czy tylko części kapitałowej doliczy później te raty do salda kredytu, tj. zwiększy podstawę naliczania odsetek w kolejnych okresach rozliczeniowych, co wpłynie na wysokość kolejnych rat kredytowych

 

Co do zasady odroczenie tylko 3 rat dla kredytu, którego okres spłaty będzie miał miejsce jeszcze przez kolejnych 20 lat nie powinno mieć znaczącego wpływu dla wysokości rat po zakończeniu okresu karencji. A

Problemem w naszej ocenie jest to, że bank nie wskazuje jakie skutki dla wysokości przyszłej raty może mieć:

(1) doliczenie do salda zadłużenia odroczonych rat kredytu, i

(2) utrzymanie wysokiego poziomu kursu CHF lub nawet jego dalszy wzrost.

Kredytobiorca nie wie, o ile mogą wzrosnąć jego raty i czy taki wzrost leży w zasięgu jego możliwości finansowych.

Odmienną kwestią pozostaje ujemny obecnie LIBOR, który przecież także może wzrosnąć.

Jak wskazuje Europejska Rada ds. Ryzyka Systemowego w dokumencie z dnia 21.09.2011r. (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej C-342; https://www.nbp.pl/systemfinansowy/esrb/ esrb_Zalecenie_PL.pdf)

„W krajach z systemem kursu płynnego wpływ deprecjacji waluty krajowej był silnie uzależniony od mechanizmów ustalania cen stosowanych przez banki udzielające różnych rodzajów kredytów.

Ponieważ w niektórych krajach (np. w Austrii, Polsce i Rumunii) oprocentowanie walutowych kredytów hipotecznych jest bezpośrednio powiązane z rynkowymi stopami procentowymi, niekorzystne skutki deprecjacji waluty krajowej zostały w znacznej mierze zrównoważone przez spadek stóp procentowych franka szwajcarskiego i euro.

Należy jednak podkreślić, że opisana interakcja między zmianami krajowego kursu walutowego i zagranicznych stóp procentowych była wynikiem szczególnej sytuacji panującej w czasie kryzysu w gospodarkach rozwiniętych i na światowych rynkach finansowych.”

Z powyższego wynika, że spadek stóp procentowych LIBOR nie był zjawiskiem charakterystycznym dla wzrostu kursu waluty CHF i wydaje się, że nie można takiego scenariusza wykluczyć. Jest to jednak zagadnienie dla ekonomistów nie dla prawników.

Powyższe uwagi są bardzo aktualne na gruncie naszych spraw przeciwko Getin Noble Bank w związku z aneksami Mini%, Rata o Pół w Dół, w ramach których bank oferował programy kredytowe umożliwiające kredytobiorcom zawieszenie rat kredytowych na okres 18 lub 24 miesięcy, z doliczeniem do salda kredytu odroczonych rat po zakończeniu programu. Skutki dla wielu Klientów były opłakane.

W przypadku wakacji kredytowych oferowanych przez banki w związku z koronawirusem, okres karencji jest istotnie krótszy niemniej jednak bardzo istotne jest aby dokładnie przeanalizować ten aspekt.

Kto zyskuje na zawarciu aneksu

Jeżeli kredytobiorca ma świadomość tego, że problem wysokiej raty może nie zniknąć po 3 miesiącach i akceptuje chwilową ulgę, która pozwoli mu np. poczynić oszczędności z należnych ale odroczonych rat, to może te zaoszczędzone środki przeznaczyć na przyszłe płatności rat, nawet jeżeli będą one wyższe niż dzisiaj.

Dla przykładu, jeżeli rata wynosiła dotychczas 3 000 zł i na taką ratę byliśmy przygotowani, a po wzroście kursu wynosi 4 000 zł i jest ratą za wysoką, zawieszenie rat na okres 3 miesięcy powinno co najmniej spowodować, że będziemy gotowi odłożyć 9 000 zł (3 000 zł x 3). Wtedy po okresie 3 miesięcy jeżeli rata wyniesie więcej niż 4 000 zł, posiadamy nadwyżkę z której możemy uzupełniać ratę.

Wtedy można powiedzieć, że kredytobiorca zyskuje zawierając aneks, nie traci bowiem zdolności do 'terminowej spłaty'.

Bank na wakacjach kredytowych zarabia - to nie ulega wątpliwości. Niezależnie od tego, czy za zawarcie aneksu pobierze opłatę czy nie, źródłem dodatkowego zysku są odsetki z wyższej podstawy - tj. zadłużenia powiększonego o odroczone raty.

Ta propozycja nie wydaje się ratunkiem dla osób, które utraciły dochód. Nawet jeżeli bank zawiesi spłatę na okres 3 miesięcy, a problemy z dochodem nie są przejściowe, to kredytobiorca docelowo i tak traci płynność.

Rzecznik Finansowy

Na stronie Rzecznika Finansowego znajdują się zebrane w tabelkę warunki wakacji kredytowych oferowane przez banki: